zaterdag 4 mei 2013

Dodenherdenking: toespraak Peter van Uhm

Op 4 mei 2013 hield generaal b.d. Peter van Uhm een toespraak tijdens de herdenkingsplechtigheid bij het Nationaal Monument op de Dam.

Saamhorigheid 

In de Tweede Wereldoorlog vocht mijn vader aan de oevers van de Waal.
In die oorlog, waar mensen mensen doodden, zag mijn vader het duister.
Mensen werden opgepakt. Vervolgd. Omdat ze geen ‘wij’ waren, maar ‘zij’.

Mensen werden vermoord. Uitgeroeid. Louter om wie ze waren.

Mensen kwamen in verzet, bestreden de onmenselijkheid.
Zij moesten hun moed met de dood bekopen.

Wij gedenken hen allen met het diepste respect.

Al jong kende ik hun geschiedenis.
Door de verhalen van mijn vader.
Door de verhalen van de geallieerden die vochten voor ons, een ander volk, in een ander land.

Het maakte diepe indruk.
Op 16-jarige leeftijd keek ik om mij heen.
De Tweede Wereldoorlog was over.
Maar voor veel overlevenden ging de oorlog door.
Velen voelen nog iedere dag het duister.
Ik besefte: de strijd voor rechtvaardigheid is nooit over.
De strijd voor vrijheid begint elke dag opnieuw.
In jezelf.
En in de samenleving.
Ik vroeg mijzelf: ‘‘Peter, miljoenen mensen is ’n keuze ontnomen.
Jij hebt wel een keuze.
Wat ga jij doen met je leven?
Wat ga jij doen om de wereld beter te maken?’’

Ik besloot te dienen.
Omdat ik geloof dat in dienen de sleutel ligt.
Wie dient, denkt niet alleen in ‘ik’.
Wie dient, denkt niet alleen in ‘zij’. Wie dient, denkt ook in ‘wij’.
Daar begint de overwinning op het onrecht. Want vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid, een betere wereld, die maak je samen.
Ook mijn zoon besloot te dienen.
Wat was ik trots.
Hij sneuvelde.
Voor een ander volk.
In een ander land.
Vijf jaar en zestien dagen geleden.

Het waren duistere dagen.
Wat heb je aan idealen, wat heb je aan die betere wereld morgen, als je er vandaag je zoon aan verliest?
Dat zijn de vragen die ook ik mijzelf stelde.
Twee weken na zijn dood stond ik hier op De Dam. Het was 4 mei 2008. Een moeilijk, confronterend moment.
Maar ook een bewuste keuze.
Dit monument, gewijd aan de nagedachtenis van alle Nederlandse oorlogsslachtoffers, maar ook de saamhorigheid hier op De Dam en in het land, het hielp mij.
4 Mei hielp mij koers te houden in die duistere dagen waarin dienen zo’n pijn deed.
Ik hoop dat 4 mei ons allen helpt koers te houden. Niet alleen vandaag. Maar ook de driehonderd-vier-en-zestig dagen erna.
Ik hoop dat de nagedachtenis en saamhorigheid van 4 mei ons helpt om in tijden van ‘ik’, het ‘wij’ terug te vinden. Want niet vanuit het ‘ik’ en het ‘zij’, maar vanuit het ‘wij’, ontstaan de goede dingen.
Dat heeft de geschiedenis ons geleerd.
Dat moeten wij blijven herdenken.
Dat moeten wij blijven afspreken.
Met onszelf. En met elkaar.

(toespraak Peter van Uhm, NOS)

11 opmerkingen:

  1. Ik was en ben nog steeds, diep onder de indruk van zijn toespraak.
    Ontroerd, geraakt, tranen in mijn ogen.
    Wat een krachtige en prachtige toespraak....
    Bea.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ontroerend, treffend en enorm indrukwekkend. Diep respect!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Erg byzonder. Een vader, zijn overleden zoon en wij !!!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Pieter de Jong4 mei 2013 om 23:23

    Een zeer sterke, indrukwekkende en roerende toespraak van een man en vader die zelf de prijs voor vrijheid duur heeft moeten betalen.
    Het unieke applaus na afloop gaf goed aan dat hij een juiste snaar heeft weten te raken met zijn boodschap. Als heel Nederland er zo over dacht was de samenleving al een stuk verder.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Deze indrukwekkende toespraak bracht onder meer in herinnering de uitspraak:

    “When I joined the Army, it was the fulfillment of all of my boyish hopes and dreams”
    Gen. MacArthur delivers farewell address, April 19, 1952

    Ik betreur de Generaal nooit ontmoet te hebben.

    Lkol Maas A.M.L. bd rnrnr 32.12.17.239

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ook al heb ik respect voor de mens Peter van Uhm en zijn levensverhaal, toch stoorde het me dat zijn toespraak mijns inziens doorspekt was van simplisme en ongefundeerde stellingen.

    Simplisme bijvoorbeeld in het wij-zij denken en in het strijden voor-een-ander-volk-in-een-ander-land. De redenen om in een ander land te gaan vechten kunnen heel verschillend zijn en ook de bestrijding van onrecht kan veel complexer zijn dan in de duidelijke zwart-wit situatie tijdens de Tweede Wereldoorlog.

    Ongefundeerd is bijvoorbeeld de stelling dat goede dingen louter in tijden van "wij" tot stand komen.

    Ook over de beweegredenenen om te dienen wordt in filosofische kringen verschillend gedacht. Dienen houdt ook een beperking van het individu in. Een vrijheidsbeperking dus.

    Wervend was de impliciete oproep tot dienen en de expliciete oproep tot het "wij" denken.

    Op grond van deze tekortkomingen moet ik de toespraak van Van Uhm helaas karakteriseren als een ongenuanceerd en slecht gefundeerd wervend praatje.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. diep respect voor deze mens ,ook als militair heeft hij een aantal
    indrukwekkende toespraken gehouden

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Verrassend hoe positief de toespraak wordt ontvangen. Iedereen weet dat de Nazi's en de Taliban zich ook 'wij' voelen, evenals de twee broers in Boston, en dat dus 'wij' op zich geen enkele garantie voor verbetering van de wereld biedt.

    Ook het vanzelfsprekend invullen van 'dienen' met de keus voor een gewapende krijgsmacht viel op. Dat er met wapens doden vallen, is heel ingrijpend - zeker als het je zoon betreft - maar vanzelfsprekender dan de keus om bij het leger te gaan als je wilt dienen.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Een mooie en toepasselijke rede, die (ongebruikelijk tijdens de nationale dodenherdenking)terecht met applaus werd beloond. Peter van Uhm had natuurlijk een minder persoonlijke toespraak kunnen houden, die waarschijnlijk eveneens goed was geweest. Maar het interessantste punt dat hij aanhaalde vond ik dat hij twee weken na de dood van zijn zoon moed had geput uit het bijwonen van de nationale dodenherdenking op de Dam.

    Het negatieve oordeel van Jeroen Bakker vind ik op mijn beurt slecht gefundeerd. Natuurlijk kun je kritiek hebben op het militaire beroep en de uitzending van Nederlandse soldaten naar andere landen, zoals Afghanistan. Maar dat bewijst nog niet dat er iets mis was met de motieven van Peter van Uhm en zijn zoon om soldaat te worden en voor zulke operaties beschikbaar te zijn. En om die motieven ging het in de rede van de voormalige Commandant der Strijdkrachten.

    In zekere zijn was de rede inderdaad wervend. Maar luister eens goed naar datgene waar Van Uhm voor wierf. Niet de krijgsmacht, niet het beroep van soldaat en niet vredesoperaties. Hij riep ons op om ons gezamelijk voor de vrijheid in te spannen. Als soldaat, politicus, burger of wat dan ook. Dat is een oproep die bij 4 mei past. Goed dat Nederland zulke generaals heeft. Goed dat deze man gevraagd is om op de Dam te spreken.


    BeantwoordenVerwijderen
  10. Mijn reactie was misschien niet volledig uitgewerkt, maar de opmerking van Frits Rietveld over "wij" illustreert dat het eenvoudig is om vraagtekens te zetten bij een aantal punten uit de toespraak van Peter van Uhm.

    Een onderdeel van mijn reactie was het, om de impliciete parallel tussen WO II en Afghanistan ter discussie te stellen. De parallel om een ander volk in een ander land te dienen. Ik bracht het vooral naar voren, om te laten zien, dat dat beginsel een te simpele grond is voor een beslissing om je elders in een gevecht te mengen. Er zijn genoeg voorbeelden waar de parallel niet opging, en bovendien zijn er tal van beweegredenen in zo'n afweging betrokken. Dat maakt mij bij deze niet per se een tegenstander van Nederlandse militaire betrokkenheid in Afghanistan, ik wil alleen zeggen, dat het te simpel is omdat vanuit "ander volk, ander land" te doen.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ik heb de toespraak in het Engels vertaald. Iedereen mag die gebruiken. Wel graag de bron vermelden.

    I have translated Peter van Uhm's speech into English. Everyone is welcome to use it. Please do mention the source.

    http://samifaltas.blogspot.com/2013/06/remembrance-day-2013-speech-by-father.html

    BeantwoordenVerwijderen