Nieuwe promo 'De Uitverkorenen'

TV-promo De Uitverkorenen from Lassche, Geertjan on Vimeo.


De uitzenddatum voor de EU-documentaire 'De Uitverkorenen' is bekendgemaakt: 4 april 2013, 21.00 uur, Nederland 3 (85 min.) Bijbehorende tekst EO:


'Ik wil het steentje in je schoen zijn'

Met oogstrelende documentaires als Mannenbroeders van Kootjebroek en De Boer die zou gaan emigreren maakt EO-journalist Geertjan Lassche keer op keer de tongen los. Zijn nieuwste project, De Uitverkorenen, is vóór de première al kanshebber voor een grote filmprijs. "Ik leg de lat ontzettend hoog voor mezelf."

Iets laten zien wat je normaal niet ziet: zo vat de meervoudig onderscheiden onderzoeksjournalist en documentairemaker Geertjan Lassche (1976) zijn missie samen. "Ik zoek altijd unieke invalshoeken. Met mijn verhalen wil ik verwonderen, verbazen, iets duidelijk maken. Ik wil het steentje in je schoen zijn; een weerhaakje, waardoor mensen ergens nog wekenlang over praten. Een goed verhaal is als een veenbrand: het blijft maar terugkomen."

Extreme werelden
Geertjan, derde telg uit een middenstandsgezin met zes jongens, woont met zijn vrouw en zoontje David in het landelijke kerkdorp Rouveen, een buurgemeente van zijn geboorteplaats Staphorst. Na de meao volgde hij – na een tip van zijn leraar Nederlands – de school voor journalistiek. Een schot in de roos, bleek. "Ik keek al jong verder dan ons dorp," herinnert hij zich. "En ik was ook altijd geïnteresseerd in extreme werelden: topsporters (zijn veelbesproken documentaire Niemand kent mij volgt de gevallen wielerheld Thomas Dekker, red.), muzikanten, soldaten, de medische wereld, avonturiers. Misschien zijn het ook wel werelden waar ik vroeger bij werd weggehouden, maar die ik nu – met mijn camera – wil verkennen. Eigenlijk hebben al mijn films een psychologische invalshoek. Wat drijft mensen? Wat speelt zich af tussen hun oren? Met zulke vragen ben ik bezig."

Verbale terreur
Zijn documentaire De Uitverkorenen, die op 17 november in première gaat en op 4 april door de EO wordt uitgezonden, past naadloos in dit plaatje. Negen maanden lang volgde hij jonge rekruten tijdens hun loodzware training voor het Korps Mariniers. Van de oorspronkelijke 78 vallen er 53 af, omdat zij gaandeweg mentaal of fysiek breken. De film toont haarscherp hoe instructeurs zich telkens als roofdieren op zwakke schakels in de groep storten. Daarbij is verbale terreur schering en inslag. "Ik snap dat die extreme training nodig is," zegt hij erover. "Met een softere aanpak krijg je uiteindelijk geen elitesoldaten."

foto uit 'De Uitverkorenen'

Ook voor Geertjan zelf, die meer dan tweehonderd uur opnames omtoverde tot een film van 90 minuten, was het hele proces 'slopend'. "Voor de rekruten en hun instructeurs ben ik die langharige flapdrol die zo stapelgek is om in het holst van de nacht met een camera in z'n hand mee te lopen tijdens marsen," grijnst hij. "Ik had ook comfortabel in de jeep kunnen gaan zitten. Maar juist omdat ik er zo dicht bovenop zit, heb ik nu wel de beelden die ik wilde hebben. Voor een mooi shot heb ik alles over."

Maakt het voor jouw documentaires uit dat je christen bent?
"Ik geloof niet in 'christelijke journalistiek'. Maar ik geloof in God en dwing mezelf tot een christelijke moraal. Mijn opvoeding en mijn christen-zijn probeer ik te vertalen in hoe ik met mensen omga, bijvoorbeeld als het gaat om het nakomen van afspraken. Waarachtigheid is voor mij het voornaamste. Tegelijkertijd is het in dit vak dansen op een dun koordje, maar dat wil ik ook."

Sinds 2008 werk je aan langdurige, dus kostbare projecten. Voel je de druk dat je móet presteren?
"Dat moet ik allereerst van mezelf. Ook van de EO, maar m'n werkgever weet wie ik ben en hoe ik in elkaar steek. Ik denk actief mee om de kosten zo laag mogelijk te houden, bijvoorbeeld door zelf te filmen, mits dat inhoudelijk of beeldend meerwaarde heeft."

Om zeep
Het journalistieke principe kill your darlings (vrij vertaald: breng je lievelingen om zeep) bezorgt hem vaak pijnlijke momenten, bekent hij. "Voor elk verhaal moet je bereid zijn om de allermooiste scènes weg te gooien, omwille van het uiteindelijke verhaal. Dat is soms echt verschrikkelijk. Ik prijs mezelf gelukkig dat ik drie vakmensen – regiecoaches – om me heen heb die daarbij helpen en die ik enorm respecteer. Zij hebben me bijvoorbeeld geleerd buiten mijn Staphorster kader te durven stappen. Dat is knap."

Wat is dat 'Staphorster kader'? 
"'Wat zal men er wel van vinden?' Die vraag zit toch altijd in mijn achterhoofd, omdat ik super loyaal ben aan mijn geboortegrond en aan de mensen daar. Tegelijk moet ik wel datgene maken waarvan ik vind dat het gemaakt moet worden. Maar vaak ben ik te bang: 'Wat zullen ze er wel niet van vinden?'"

Wie zijn jouw grootste critici?
"Die regiecoaches en mijn familie. Ik kan prima met kritiek omgaan, mits er een goede relatie is. Elke vleierij wantrouw ik. Mijn eigen broers bijvoorbeeld sparen mij absoluut nooit, haha.

"

Waarom ben je zo loyaal aan je geboortegrond?
"Het helpt me nuchter te blijven en rust te vinden in mijn chaotische bestaan. Ik ben vaak met vier of vijf projecten tegelijk bezig. Dat is een zeer intensieve manier van leven. Dit werk ontregelt je sociale leven gigantisch. Ik vind het daarom heerlijk om even te harken in de tuin, of met een trekkertje het gazon te maaien. Contact met normale mensen, daar geniet ik van. Ik kom uit een heel nuchter dorp. Luchtfietserij, daar houden ze niet van. Ik probeer mezelf te trainen om geen enkele eigendunk te hebben."

Ligt eigendunk op de loer?
"Kijk, als je complimenten en erkenning krijgt, is dat eventjes mooi. Maar het volgende product ligt al op stapel en moet minstens even goed zijn. Ik ben groot geworden in een omgeving waarin dat helemaal niet belangrijk is. 'Doe maar gewoon. Jij hebt die gave ontvangen; hierin kun jij uitblinken, maar op alle andere vlakken ben jij net als ieder ander.' Natuurlijk ben ik als documentairemaker ijdel; niet op mijn persoon, wel op mijn product – daar vecht ik voor."

Ernstige ziekte
Die vechtlust loont. De afgelopen jaren kreeg Lassche legio nominaties en een batterij grote tv- en filmprijzen, inclusief een Poolse staatsonderscheiding voor zijn WO II-documentaire God bless Montgomery (2006). Net als de rekruten in De Uitverkorenen gaat Geertjan steevast tot het gaatje. "Met een 8 zal ik nooit genoegen nemen. Ik leg de lat ontzettend hoog voor mezelf, hoop telkens een stapje verder te komen."

Je kunt alleen het allerbeste maken als je er alles voor geeft, weet hij. "Compromissen zie je terug in het eindproduct en zijn verschrikkelijk voor wie mooie dingen wil maken. Ik weet nog precies waar ik ze gesloten heb. Die instelling zorgt voor een duivels dilemma: altijd bereid zijn om die ultieme opname te doen, klaar te staan voor dat interview, de puntjes op de i te zetten, ook al is het middernacht of half zes 's ochtends. En anderzijds ook een duurzaam sociaal leven willen opbouwen, echt tijd investeren in je gezin en klaarstaan – belangeloos – voor mensen om je heen. Daar schiet ik ernstig in tekort. Maar het gaat wel steeds beter. Want ik weet drommels goed hoe relatief het werk en hoe breekbaar het leven is. Mijn vrouw is in 2008 behandeld aan een ernstige ziekte. Dat ze er nog is, als vrouw en als moeder, mag je een Godsgeschenk noemen. Dat wonder koester ik. Tijd is kostbaar en kan maar eenmaal besteed worden. Jammer dat we er vaak te laat achter komen."

Tekst: Gert-Jan Schaap

Zie ook: EO-Documentaire over opleiding mariniers: 'Droplullen en lapzwansen'