Afblijven van Koran, leren Nederlandse militairen

door Belinda van Steijn


'Diepe spijt' betuigt de Amerikaanse president Obama in een brief aan zijn Afghaanse ambtgenoot Karzai over een Koranverbranding door Amerikaanse militairen in Bagram. Al dagen protesteren Afghanen tegen deze schending van het heilige islamitische boek. Beter dan excuses zijn lessen in omgangsvormen voor de missie begint, weet een Nederlandse opleider bij Defensie.


‘Hier heeft niemand wat aan, maar veranderen doe je het niet meer,’ reageert de Nederlandse majoor Niels Roelen op de berichten over de rellen in Afghanistan waarbij ook buitenlandse doden zijn gevallen. Roelen is voor de landmacht op missie naar Afghanistan geweest. Tegenwoordig geeft hij les bij Defensie.


Gevoeligheden
Je kunt dit soort voorvallen voorkomen door militairen goed voor te bereiden op een missie. Dat gebeurt in alle landen die militairen uitzenden. De Amerikanen doen dat zeker, maar iedereen bereidt zich op zijn eigen manier voor. Nederlandse militairen krijgen les in omgangsvormen en culturele gevoeligheden, vertelt Roelen. Wanneer geef je iemand wel een hand en wanneer niet? Bij de voorbereiding hoort ook een bezoek aan een moskee in Nederland.


‘We praten met iemand in de moskee die verstand heeft van het geloof, wat de do’s en don'ts en gevoeligheden zijn in de cultuur. Wat de waarde van een boek als de Koran is voor die mensen en hoe je daar respectvol mee omgaat,‘ aldus Roelen.


Als je het belang begrijpt van een moskee of een Koran, kun je situaties uit de dagelijkse praktijk ook beter inschatten. In Afghanistan maakte Roelen mee dat militairen een huis binnenkwamen waar een Koran op zijn kop in de hoek lag, alsof hij daar was neergesmeten. Thuis hadden de militairen geleerd om altijd met hun handen van het boek af te blijven.


‘Toen hebben we die situatie ook gelijk bevroren, zoals we dat zeggen. Daarna hebben we eerst de tolk en mensen van daar naar de situatie laten kijken. We wilden zeker weten dat het niet door ons was gedaan.’


Vreemde mannen
Niet alleen Korans vereisen een respectvolle benadering. Vrouwen hebben in Afghanistan ook een hele andere positie dan in Nederland. In de voorbereiding is daar veel aandacht voor. Soms moeten militairen een huis doorzoeken waarin vrouwen aanwezig zijn. Zij hebben vaak een eigen vertrek en mogen geen contact hebben met vreemde mannen.


‘Dat vertrek wordt dan niet door ons bezocht,' vertelt Roelen. 'Als het toch door ons bekeken moet worden, worden de vrouwen vaak eerst naar een ander vertrek gebracht. Daar gaan we dan heel respectvol mee om. We laten de mensen in hun waarde zoals dat in hun cultuur gebruikelijk is.’


Verplichte cursus
Volgens Roelen is het belangrijk om standaardsituaties vooraf goed te oefenen. 'Bovendien moet je niet te veel oordelen vanuit je eigen perspectief.' Tot die conclusie is ISAF-commandant Generaal Allen ook gekomen. Hij wil dat alle militairen van de internationale troepenmacht in Afghanistan verplicht een cursus volgen waarin ze leren omgaan met religieus materiaal.


(Wereldomroep, 24 februari 2012)