Antipiraterij: de kust als sleutel

(weblog van Commandeur Ben Bekkering, huidig commandant van operatie Ocean Shield, het NAVO-smaldeel dat deelneemt aan de bestrijding van piraterij rond Somalië)

Ben Bekkering

De moesson waait weer. Zoals ze al sinds mensenheugenis waait. En waarschijnlijk ook daarvoor al. 3 maanden aan, 3 maanden uit, 3 maanden de andere kant op, 3 maanden uit. En dan weer van voren af aan. De moesson heeft zo altijd de betrekkingen tussen de landen rondom de Indische Oceaan bepaald: van Afrika via het Arabisch schiereiland en India naar Azië. Handel en andere vormen van uitwisselingen tussen landen en volken werden gedicteerd door het uurwerk van de moesson. In de zomer met de klok mee, in de winter  tegen de klok in, altijd de wind in de rug. En de windstille periodes gaven de tijd om aan land, ver van huis, handel te drijven en de te vervoeren ladingen samen te stellen.

Wind
Zelfs in een tijd als deze, waarin we op zee niet meer zo afhankelijk zijn van wind (mee of tegen), blijft de moesson toch nog steeds gezichtsbepalend voor de Indische Oceaan. Al was het alleen maar voor de visserij en de lokale handelsvaart met de hier zo bekende dhows. Ook de piraterij is afhankelijk van de moesson, of beter, van het afwezig zijn van de moesson. Sinds de piraterij door de aanwezigheid en acties van marineschepen in 2009 grotendeels uit de beschutte Golf van Aden werden verdreven, moeten piraten uitwijken naar wateren die blootstaan aan de effecten van de moesson. Het gaat dan vooral om de Arabische Zee en het Somalisch bassin. Daar hebben de acties van de piraten de afgelopen jaar plaatsgevonden en dan vooral tijdens de windstille periodes.

Hr. Ms. Evertsen (foto Marine)

Aanpassen
De piraten zijn minder succesvol. De combinatie van marine-inzet, maatregelen aan boord van schepen, de best management practices, en de embarkatie (aan boord gaan: red.) van vessel protection detachments maken de afweer tegen piraten steeds effectiever. Toch hebben de piraten elke keer weer laten zien dat ze zich weten aan te passen aan nieuwe omstandigheden. Het verdienmodel is in de beginjaren te lucratief gebleken om zo maar op te geven. En op de Somalische kust kunnen ze zich in een aantal gebieden nog steeds vrijelijk bewegen en voorbereiden, ondanks enkele veelbelovende acties van Somalische autoriteiten in het zuiden en van Puntland in het noorden. Dus is het van belang om te achterhalen waar en waarop de piraten zich nu, tijdens de moesson, op voorbereiden.

Patronen
Op en nabij die kust ligt een flink deel van de antwoorden op vragen die wij hebben. Waarbij de piraten die antwoorden uiteraard niet op een presenteerblad gaan aanreiken. Op land rondkijken is ook geen optie. Dus doen we surveillance vanaf de schepen en bekijken de helikopters van de NATO Task Force interessante plekken. Door echter in de kustwateren tussen de lokalen te opereren, ontstaat een beeld van de normale patronen. Daarmee zijn straks mogelijk afwijkende patronen te herkennen. Dat bereik je niet alleen door te kijken. Je moet ook gaan praten. Waarom zijn er zoveel dhows nabij de kust? Wat doen dan de skiffs? Wat betekenen de kleine kampjes op de wal? Hebben de vissers ook geen last van de piraten? Waarom zien we nooit volle schepen met vis? Wat vinden ze van de gekaapte schepen? Marineschepen mogen dan zijn uitgerust met moderne middelen en goede spullen, de mensen hier hebben de lokale kennis. Die 2 bij elkaar is een sterke combinatie.

Vissers op een dhow (foto: Marine)

Vertrouwen
En daarom hebben de teams van de Evertsen en de USS Taylor drukke dagen. Ze zijn inmiddels een bekend gezicht. Winnen vertrouwen en komen veel te weten van de patterns of life. Het leven in Somalië is hard. De mensen hier werken hard voor een enigszins acceptabel bestaan. Zij beseffen ook dat ook zij baat hebben bij een vrij gebruik van de zee. Zonder piraten. Maar ze weten ook dat ze voorzichtig moeten zijn. Dat beseffen ook wij.

Kijkje langs de kust (foto Marine)

Dorpje
Vanaf de brug van het schip zie ik een dorpje aan de kust liggen. In het landschap overheerst de zandkleur. De witte huizen springen er uit. Vooral de moskee valt op. Het is het grootste gebouw en goed onderhouden. Ik realiseer me dat overal ter wereld vissers doorgaans kerkvaste mensen zijn. De vis wordt duur betaald, riep Kniertje al. De vissers die wij spreken zijn open en vriendelijk. Zeelieden met diep respect voor de zee en het leven. Die onder moeilijke omstandigheden door hard werken een bestaan proberen op te bouwen. Op het strand spelen kinderen in de branding. Het leven is hier anders en toch ook weer niet. Misschien wel meer overeenkomsten dan verschillen. Des te meer reden voor ons om extra hard door te gaan. Om de rotte appels, die zich nu schuil houden achter het strand, er straks op tijd uit te pikken. Om de piraten straks niet alleen op te kunnen wachten op zee, maar ze zelfs een stap voor te kunnen zijn. Piraten slepen bakken geld binnen, waarmee ze niet alleen de handel een klap toebrengen, regio’s afsluiten van de wereldeconomie, gegijzelde zeelieden en hun families diepe ellende aandoen, maar ook het leven op de wal, ook in dit vissersdorp, verder ontwrichten. Well, not on my watch!

(weblog Commandeur Ben Bekkering, C-CTF 508, 25 juni 2012)

Zie ook Marine blog: Evertsen op missie.