Onderverzekerd

Raul du Pré

Na de afbraak volgt de bezinning: hebben alle bezuinigingen ons leger niet wat al te grondig uitgekleed? Drie jaar geleden lekte een vertrouwelijk stuk uit waarin Hans Hillen, toen nog minister van Defensie, schreef dat Nederland onderverzekerd dreigde te raken voor zijn eigen veiligheid. Aan bezuinigen op de krijgsmacht zit een grens, aldus Hillens noodkreet. Waarop hijzelf voor een miljard euro aan nieuwe bezuinigingen aankondigde.

Het is symptomatisch voor de manier waarop bestuurders Defensie jarenlang zagen als de populairste afbraakpost. In twee decennia werd het budget bijna gehalveerd, tot ruim 7 miljard euro. Dat was deels logisch - het dienstplichtigenleger van weleer moest omgevormd tot de ‘veelzijdig inzetbare krijgsmacht’ die zich toelegt op internationale missies - maar in de afgelopen jaren kreeg het trekken van een kaalslag. In talloze nota's en beleidsbrieven rekenden opeenvolgende kabinetten af, steeds met andere visies: de landmacht verwerkte klap op klap, alle tanks gingen de deur uit, veel materiaal kampt met achterstallig onderhoud en de luchtmacht wordt fors ingekrompen. Tegelijkertijd meedoen aan twee serieuze operaties is straks niet meer mogelijk. Aan de normen van het NAVO-bondgenootschap voldoen we allang niet meer.

De critici die zich afvroegen of de afbraak niet wat al te voortvarend ter hand werd genomen, kregen na het wegvallen van het Rode Gevaar nauwelijks voet aan de grand. De dreiging was te abstract. Nederland had andere politieke prioriteiten en keek daarbij minder over de grens.

Is nu het kantelpunt bereikt? Zeker is dat VVD, SGP en ChristenUnie - van oudsher met een warm hart voor Defensie - hun kans grijpen nu de Oekraïnecrisis de Koude Oorlog in herinnering brengt. Als er straks echt weer eens wat financiële meevallers zijn, kan er best eens wat méér geld naar Defensie, opperen zij voorzichtig. En voor het eerst in lange tijd mogen zij zowaar hopen op wat meer maatschappelijke bijval: in rap tempo groeit in Europa het besef dat een leger geen overbodige luxe is.

Een gezonde, effectieve en op z’n taak beruste krijgsmacht begint met een fundamentele politieke discussie over wat nodig is om onze vrijheid, veiligheid en welvaart in internationaal verband te kunnen verdedigen. Stoppen met blind bezuinigen is daarvan het begin.

(Commentaar van de Volkskrant, 29 april 2014)