Beangstigend, de staat van ons leger

Column Rosanne Hertzberger

Dat was één van de zuurdere maatregelen van dit kabinet. Vol goede moed begaf Rutte zich richting een kleinere overheid. Een overheid die zich niet met elke moeilijkheid of financiële tegenvaller in een mensenleven zou bemoeien. Een overheid die zich weer op zijn kerntaken ging toeleggen. Maar van die paar bezuinigingen die daadwerkelijk werden gerealiseerd kwam een groot deel terecht bij het ministerie van Defensie. En als er nou één taak over moest blijven voor die kleinere staat waar rechts Nederland zijn vingers bij af kon likken, was dat het natuurlijk. Veiligheid. Politie en leger. Veruit de natuurlijkste, vanzelfsprekendste opdracht van een overheid.

Maar toch blijkt defensie keer op keer de allerpopulairste bezuinigingspost. Na de 1 miljard die dit kabinet er af haalde, is de PvdA voornemens er nog 1 miljard aan materiaal en militairen uit te werken. De overheid moet – in de ogen van de PvdA – blijkbaar zorgen voor kinderopvang, voor vermaak, sociale werkplaatsen, rugzakjes en eindeloos studeren voor een fooi, maar een degelijk leger? Ach, wie zit daar nou echt op te wachten?

En het bezuinigen op defensie is ook redelijk eenvoudig gebleken. Uit geen enkele begroting kan je zo makkelijk 1 miljard weghalen zonder een storm aan maatschappelijk protest te ontketenen. U wordt er niet woest om. Sterker nog, defensie is waarschijnlijk het eerste wat de gemiddelde burger noemt als hem wordt gevraagd waarop bezuinigd mag worden. De JSF wordt liever dertig keer verpatst voordat oma voor haar eigen rollator moet gaan betalen.

Een afweging tussen subsidie op de kinderopvang en een missie in Afghanistan is snel gemaakt. En als ik u vraag of we dan niet een krachtig leger nodig hebben om op zijn minst onze landsgrenzen te kunnen verdedigen in geval van gewapend conflict, verklaart u me hoogst waarschijnlijk voor ernstig paranoïde. De dagen van oorlog zijn toch over?

Zo gaat dat. Er is nog geen generatie geboren en gestorven zonder oorlog te hebben meegemaakt, en nu al kunnen we ons nauwelijks voorstellen dat wij, of onze kinderen, ooit nog een leger nodig zullen hebben. Bezuinigen op defensie is daarom dodelijk simpel. Op een paar verloren arbeidsplaatsen na merk je er niets van in vredestijd. Onvermijdelijk resultaat: een leger dat nog voordat Samsom er met zijn tengels aan heeft gezeten, nu al historisch pietluttig is. De NAVO moet ons redden, terwijl wij de NAVO nauwelijks meer iets te bieden hebben. Internationale samenwerking moet ervoor zorgen dat dat handjevol Nederlandse militairen nog iets van slagkracht behoudt, maar ook daar moeten steeds meer burgers beschermd worden met steeds minder materieel. Een missie in de Golf van Aden en een beetje assisteren voor de kust van Libië was eigenlijk al wat veel gevraagd afgelopen jaar.

En verklaar me gerust voor gek, maar ik word daar zenuwachtig van. Want naast vredesmissies in het buitenland en bescherming van politietrainingen, is er ook nog zoiets als verdediging van het thuisland. Letterlijk, defensie. Het is niet alleen de onrust in de Arabische wereld die me angst inboezemt of de situatie in Iran en Pakistan. Het is ook Europa, dat beruchte kruitvat. De economische samenwerking die ooit hét recept was om verdere oorlogen te voorkomen leidt momenteel tot aanzienlijk chagrijn. Een mogelijke ineenstorting van de eurozone zou zorgen voor een combinatie van welvaartsverlies, een verslechterde relatie tussen lidstaten en weinig vredelievende extreem linkse en rechtse partijen die in heel Europa steeds meer macht vergaren. Ik vind dat een angstaanjagend scenario, en niet eens zo onrealistisch.

Het getuigt van bijzonder weinig historisch besef of visie om je als politicus dusdanig onkwetsbaar te wanen dat je een sterk leger beschouwt als een luxe, iets waarop je zorgeloos kan bezuinigen in crisistijd. Ik zou het prettig vinden om in deze tijd een regering te hebben die zijn kerntaken niet verwaarloost.

(NRC Handelsblad, 9 juni 2012)